Iris, NASA’daki deneyimli mühendisler tarafından değil, Pittsburgh’daki Carnegie Mellon Üniversitesi’ndeki Whittaker öğrencileri tarafından inşa edildi. Yakın zamanda aya gideceği doğrulanan Iris’in 2022’nin ortalarında fırlatılması planlanıyor.
Iris, çalışmaları nükleer santral kazalarından kaynaklanan kirliliği temizleyen robotlardan sürücüsüz arabalara kadar her şeyi kapsayan Whittaker için bir rüyanın gerçekleşmesidir.
28 Mart 1979’da Pennsylvania’daki Three Mile Island Nükleer Santrali’nde reaktörlerden birinin çekirdeği kısmen eridi.
Yayılan radyoaktif gazlar nedeniyle reaktör binasına kimse giremedi.
Doktorasını henüz tamamlamış olan Red Whittaker, reaktörün radyoaktif zeminini temizlemek için üç robot yaptı. “Bu, o zamanlar için devrim niteliğindeydi” diyerek, “Çünkü hiç nükleer iş robotu yoktu.” ifadelerini kullandı.
Şimdi 70’lerinde olan Whitaker, robotikte birçok ilerleme kaydetti. Nükleer temizlik robotlarından sonra, zirai uygulamaları otomatikleştiren ve çöken maden alanlarını inceleyen farklı alanlar için robotlar üzerinde çalıştı.
Whitaker daha sonra, ABD askeri araştırma ajansı Darpa’nın sponsorluğunda, günümüzün kendi kendini süren arabalarının öncüsü olan araçlar üreten 2007 yarışmasını kazandı.
Ay’ı keşfetmek, 30 yılı aşkın bir süre önce kendisi için belirlediği bir hedefti. “Taa 1980’lerde kendi vizyonumu şekillendirmiştim, Dünya için yapacağım çalışmaların ötesinde diğer dünyaları da araştıracaktım.” ifadelerini kullandı.
Şimdiye kadar, sadece dört insansız araç ay yüzeyini inceledi. İkisi Sovyetler Birliği tarafından 1970’lerde gönderilen Lunokhod arabaları, diğeri ise Çin tarafından son on yılda gönderilen bir Yutu robotu. Özel şirketler aya seyahat etmeye devam ettikçe bu sayının artması bekleniyor.
Whittaker, 2007 yılında Astrobotic adlı bir şirket kurdu. Hedef, aya bir araç gönderen ilk özel olarak finanse edilen ekibe gidecek olan 20 milyon dolarlık Google Lunar X ödülünü kazanmak.
Ödül talep edilmedi çünkü katılımcılardan hiçbiri araçlarının ayrılan süre içinde piyasaya sürüleceğini garanti edecek bir anlaşmaya varamadı.
2010’larda uzay araştırmalarının önündeki engeller kaldırılmaya başlandı. 2016 yılında, o zamanki Başkan Donald Trump, NASA’nın Mars odaklı uzay araştırmalarını tekrar aya yönlendirdi.
NASA, özel şirketleri aya robotik araçlar koymaya teşvik etmek için CLPS (Ticari Ay Yükü Hizmeti) adlı bir program başlattı.
Iris, Astrobotic tarafından yapılan bir iniş aracını aya gönderecek.
İki kilogramlık, ayakkabı kutusu büyüklüğünde, pille çalışan robotik araç, 72 saat boyunca ay yüzeyinde çalışacak.
Ay’a indikten sonra Iris, Dünya’daki operatörler tarafından uzaktan kullanılacak.
Üzerindeki kameraların göndereceği görüntüler, Dünya’daki ekiplerin aracın rotasını belirlemesine yardımcı olacak.
Iris, ay yüzeyinde Lacus Mortis bölgesinde yelken açacak.
Iris, Meksika uzay aracı AEM tarafından inşa edilen bir dizi küçük araç eşliğinde Astrobotics’in Peregrine iniş aracıyla aya seyahat edecek.
Yine bu yıl Hindistan, Chandrayaan-3 programı kapsamında aya bir sonda göndermeyi planlıyor.
Intuitive Machines tarafından inşa edilen Nova-C uzay aracı, NASA’nın bilim araçlarını taşıyacak.
Iris’e ek olarak, Whittaker ayrıca daha büyük, daha güçlü ay araçları üzerinde çalışıyor. MoonRanger adı verilen araç da 2023 yılında aya gönderilecek.
İris, Dünya’dan uzaktan kontrol edilecek, ancak MoonRanger kendi başına hareket edebilecek, bu nedenle onu taşıyan cihazdan gelen sinyaller menzil dışında.
Gelecek ne olursa olsun, bu ay keşifleri ve Carnegie Mellon ekibi için heyecan verici bir zaman.
Whitaker, kişisel olarak şunları söyledi: “Çok iyi işler yaptım, karada, denizde, havada, su altında ve yer altında çalışan robotlar yaptım. Bundan sonra, çizgiyi daha yukarılara çekiyorum”.
News
